MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİ VE COVID 19
MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİNİN YOLCULUK ZAMANLARI
YAKLAŞIRKEN COVID 19 VE TARIM SEKTÖRÜ
Mevsimlik tarım işçilerinin (MTİ) yer değiştirme zamanları yaklaşmaktadır. Ekonomik olarak tarım sektörünün desteklenmesi gerektiğinden bu iç göç engellenemez ve engellenmemelidir. Olay tamamen iki tarafı keskin bir bıçaktır .Ve mutlaka sezon tam olarak gelmeden önce önlemler alınmalıdır.
Şu anda tüm dünya COVID 19 için mücadele halindedir.
Sağlık bakanlığı tanımı ile
‘’Yeni Koronavirüs (COVID-19), ilk olarak Çin’in Vuhan Eyaleti’nde Aralık ayının sonlarında solunum yolu belirtileri (ateş, öksürük, nefes darlığı) gelişen bir grup hastada yapılan araştırmalar sonucunda 13 Ocak 2020’de tanımlanan bir virüstür.
Salgın başlangıçta bu bölgedeki deniz ürünleri ve hayvan pazarında bulunanlarda tespit edilmiştir. Daha sonra insandan insana bulaşarak Vuhan başta olmak üzere Hubei eyaletindeki diğer şehirlere ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin diğer eyaletlerine ve diğer dünya ülkelerine yayılmıştır.
Coronavirüsler, hayvanlarda veya insanlarda hastalığa neden olabilecek büyük bir virüs ailesidir. İnsanlarda, birkaç koronavirüsün soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi daha şiddetli hastalıklara kadar solunum yolu enfeksiyonlarına neden olduğu bilinmektedir. Koronavirüs hastalığına COVID-19 neden olur.’’
https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/.../covid-19-yeni...
( son erişim 17 Nisan)
Bulaşması ise:
‘’Hasta bireylerin öksürmeleri aksırmaları ile ortama saçılan damlacıkların solunması ile bulaşır. Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra ellerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs alınabilir. Kirli ellerle göz, burun veya ağıza temas etmek risklidir.
‘’https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/.../covid-19-yeni...
( son erişim 17 Nisan)
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de Covid19 için en önemli korunma önlemleri olarak; sosyal mesafe, izolasyon, maske ve dengeli beslenme, düzenli yaşam ve uyku önerilmektedir.
Maslow ihtiyaçlar piramidi basamakları içinde insanın en temel ihtiyaçlarından biri beslenmedir. Zorunlu gıda maddelerini ise tarım sektörü üretmektedir. Bu özelliği tarım sektörünün aynı zamanda ekonomide de önemli bir yere sahip olmasını sağlamaktadır. (1) Tarım, bitkilerin ve bir hayvan sürüsünün yetiştirilmesini ifade etmektedir. (2) Bu iki ifadeyi kapsayan tanım tarımın dün bugün ve yarın insan yaşamında ne kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır. Tarım insanın temele gereksinimlerinden gıdayı sağlamasının yanı sıra geçmişten günümüze tüm toplumların temel ekonomik faaliyetlerinden olmuştur. Ekonomilerde önemli bir yeri olan tarım sektörü ülkemiz Türkiye için de aynı öneme sahiptir. Çünkü tarım sektörünün ekonomik kalkınma üzerinde de etkisi vardır. (3)
Türkiye’ de tarım sektörü ülke kalkınmasında, zorunlu gıda maddelerinin karşılanması, sanayi sektörüne hammadde sağlanması, sanayi ürünlerine talep yaratması ile ulusal gelir ve dış satıma katkı bağlamında yer almaktadır. (4) (DPT,2000:4).
Ayrıca Türkiye gıda üretimi açısından kendine yeten 7 ülkeden bir tanesidir. (5)
Ancak tarım sektörünün iş ve işçi sağlığı açısından çözülmesi gereken sorunları ve dezavantajlı grupları mevcuttur. Tarımsal çalışma gelişmekte olan ülkelerde en tehlikeli üç iş kolundan biridir. (6) ‘’Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) 102 sayılı Sözleşmesi'nde belirtilen sosyal güvenlik standartlarından bir veya daha fazlasına sahip tarım işçisi oranı ILO’nun tahminlerine göre %20’den azdır. Türkiye’de TÜİK Hane Halkı İş Gücü İstatistikleri Ağustos 2014 Raporu’na göre, ülke genelinde istihdamın %22,1’i tarımsal işlerle uğraşmaktadır. Yani yaklaşık 5 milyon 815 kişi tarımda istihdam edilmektedir.’’ (7)
Tarım çalışanlarının en dezavantajlı ve çoğunlukla resmi verilerin dışına kalan grubu ise mevsimlik tarım işçileridir. Mevsimlik tarım işçisi (MTİ) oturduğu bölgeden başka bir bölgeye tarım sektöründe çalışmak için giden ve sezon sonrası evine dönen işçileri tanımlamak için kullanılır. (8)
Bu tanım bir süre sonra Covid19 açısından karşımıza çıkacak olan önemli sorunlar için anahtar noktadır. MTİ olarak çalışanlar gerekli önlemler alınmadığı takdirde önlenemez ve seri bir şekilde coronavirüsü kendileri ile bir kentten diğerine o kentten yine diğerine ve birbirlerine taşıyacaklardır. Çünkü MTİ olarak çalışanların kentler arası yolculuk yapmalarının yanı sıra yaşam koşulları da salgın için gerekli koşulları taşımaktadır. Sadece Türkiye’ de değil tüm dünyada müdahale programlarına rağmen MTİ uygunsuz yaşam ve barınma koşulları, dengesiz yetersiz beslenme, aşırı iklimsel etkilenme, hizmet sunumunun ulaşmaması vb. nedenlerle en kötü çalışma yaşamına sahip grup olarak ele alınmaktadır. (8) İşçiler uzun süreli çalışarak çok yorulmakta, tükettikleri enerjiyi karşılayacak kadar beslenemediklerinden hastalıklara karşı direnç düşüklüğü yaşamaktadır. Ayrıca kadın ve erkekler ayrı odalarda toplu olarak kalmaktadır.(9) Bu son belirtilen durum ise Covid19 korunması için önerilen önlemlere tamamen zıt bir ortam hazırlamaktadır. Aynı odada kalacak olan bu kişiler Türkiye’ nin farklı bölgelerinden taşınacak hastalığı birbirlerine bulaştıracaklardır. Sezon bitip geri dönerken ise virüsü geldikleri yerlere taşıyacaklardır. Gerekli önlemler alınıp da çok sıkı kontroller yapılmaz ise sosyal mesafe ve izolasyon koşullarının uygulanmasında büyük sorunlar ortaya çıkacaktır.
Tarım, insanların yaşamını sürdürebilmesi, gelir ve istihdama sağladığı katkı, farklı sektörlere ürün ve hammadde sağlaması, ihracatı etkileme potansiyeli, ekolojik dengeye etkisi ile vazgeçilemez iken; toplumun bütün kesimlerini çok boyutlu ilgilendirmektedir. Gelişmişlik düzeyinden bağımsız olarak ülkelerin ekonomik hayatlarında önemli yer tutmaktadır. Bu sektörün ikamesi yoktur. (10) Ayrıca yaşanılan süreçten sonra muhtemelen ülke olarak gıda ve diğer ihtiyaçlar bağlamında kendimize daha fazla yeterli gelmemiz gerekecektir. Bu da tarımın ve sektörün önemli bileşeni olan MTİ nin önemini artırmaktadır. Bu nedenlerle üretimin ve sektörün olumsuz etkilenmemesi düşünülürken alınacak tedbirlerin öncelikle MTİ ni koruyucu olması gereklidir. Bu koruyuculuk MTİ olarak çalışanlar kadar COVID19 un toplum içinde yayılmasını engellemek adına da önemlidir.
Sıralanan tüm bilgileri toparlayacak olursak:
1. Tarım sektörü ve gıda tüm dünya gibi ülkemiz için önemlidir ve işlemler sekteye uğramamalıdır. Özellikle önümüzdeki dönemde kendimize yeterli oluşumu z daha büyük önem kazanacaktır.
2. Şu an ülkemizde ve dünyada bulaştırıcılığı oldukça yüksek olan, ekonomik sosyal ve psikolojik olarak insanları etkileyen ne zaman sona ereceği öngörülemeyen COVID 19 salgını bulunmaktadır.
3. MTİ tarım sektörü istihdamında önemli bir grup olup yaşam ve barınma çalışma koşulları bugünkü hali ile COVID19 yayılımı için risk oluşturmaktadır. Bu hem MTİ hem de toplum sağlığı açısından ele alınması gereken bir sorundur.
Tarım sektörünü etkilemeyecek, MTİ ve toplumu COVID19 açısından koruyacak önlemlerin MTİ hareketliliği başlamadan belirlenmesi ve uygulamaya konması gerekmektedir.
Sağlık Bakanlığının son genelgelerinden biri de konunun önemine dikkat çekmektedir.
Aslında temelde alınacak önlemlerin öncelikli olarak vurgulandığı gibi MTİ çalışanlarının yaşam koşullarının düzeltilmesidir.
Alınması gereken tedbirler; çalışanlar için, yolculuk koşulları için, resmi denetimler olarak ve yaşam barınma koşulları şeklinde gruplandırabilir.
A) MTİ ÇALIŞANLAR İÇİN
1. Yaş sınırlaması yapılmalı
2. Türkiye İş Kurumu İl Müdürlüğü ile işbirliği yaparak işçiler ve ailelerine ilişkin bir veri tabanı oluşturulmalıdır. (11)
3. MTİ çalışanların karantinaya alınıp bu süre sonunda yolculuk etmeleri sağlanmalı
4. MTİ çalışanların gittikleri bölgede izolasyon kuralına uymaları sağlanmalı
5. MTİ çalışanlarının tıbbi geçmişi sorgulanmalı: Kronik hastalık, kullanılan ilaçlar, gebelik
6. Yolculuk sırasında verilecek molalarda MTİ çalışanların sosyal mesafe kuralı içinde diğer insanlarla teması önlenmeli ki olası bir dışarıdan bulaşım oluşmasın
7. Yolculuk esnasında yolun uzunluğuna göre düzenli ateş ölçümleri yapılmalı
8. Çalışma bölgesinde de çalışanların sosyal izolasyon içinde kalmaları sağlanmalıdır.
9. Sezon bitiminde dönüş öncesi yine karantina süresi sonrası dönüşleri sağlanmalıdır.
B) YOLCULUK VE ARAÇ KOŞULLARI
10. Çalışanları taşıyacak araçların bilgileri valiliklere bildirilmeli
11. Çalışanları taşıyacak aracı kullanacak kişiler de karantinaya alınmalı
12. Araçlar yolculuk öncesi ve yolculuk esnasında dezenfekte edilmeli
13. Covid 19 önleme kurallarına uygun yolculuk yapılmalıdır. Dönüş yolculuğunda da gelişteki koşullar mutlaka uygulanmalıdır.
C) RESMİ DENETİMLER
14. Mevsimlik gezici tarım işçisi gönderen tüm illerde mülki idare amirinin başkanlığında merkezdeki ve ilgili kurum, kuruluş, işçi ve aracı temsilcilerinin katılımı ile “Mevsimlik Gezici Tarım İşçileri İzleme Kurulu” oluşturulmalıdır. (11) Çalışma mevsimi başlamadan önce işçilerin gittikleri illerin il koordinasyon kurulları ile temasa
geçerek, o illerde ihtiyaç duyulan işçi sayısı tespit edilmeli ve işçiler bu ihtiyaca göre yönlendirilmelidir. (11) Bir ilden diğer ile gidecek kişilerin gidecekleri bölge; işveren gidiş tarihi ve tahmini çalışma süreleri listelenmeli.
15. Önceden belli olan ürün rekolteleri dikkate alınarak yapılacak bölgesel geçici işçi ihtiyacı tahminleri, yerel yönetimler ve aracıların organizasyonuyla daha akılcı bir mevsimlik işçi istihdamını sağlayabilir. (11)
16. Çalışanlar ve işverenler sezon başlamadan konu hakkında bilgilendirme eğitimine alınmalıdır.
17. İşveren tarafından çalışanlara ait defter tutulması; çalışan sayısı ve özelliklerine göre malzeme tedarik listeleri ve fişleri istenmelidir.
D) BARINMA VE YAŞAM KOŞULLARI
18. Barınma ve yaşam koşulları sosyal mesafe ve sağlık kurallarına uygun hale getirilmeli
19. Çalışmak için gidilecek yerlerde barınma alanlarının çalışanlar gelmeden dezenfekte edilmesi, yatakların düzeninin sosyal mesafe içinde olması sağlanmalıdır.
20. Çalışanların yaşam ve beslenme koşulları sık sık denetlenmeli; gerekirse kamu tarafından takviye yapılmalıdır.
21. Çalışma bölgesinde hijyen ve sanitizasyon koşulları belirlenmeli; düzenleme yapılmalıdır.
22. Tuvalet ve banyo ortamlarının mümkün olduğunca az ve aynı kişiler tarafından paylaşılacak şekilde düzenlenmesi sağlanmalıdır.
23. Çalışanların işi kıyafetlerinin en az 2 takım olarak dönüşümlü en azından bir gün güneşte bekletilerek tekrar giyilmesi sağlanmalıdır. Mümkünde her gün yıkanmalıdır.
24. Havlu, tuvalet kağıdı, kağıt peçeteler kişisel olarak verilip belli sürelerde yeni paketler verilmelidir.
25. Barınakların havadar mümkünse güneş gören şekilde inşası mobil olarak sağlanmalıdır.
26. Yatak malzemelerinin haftada en az iki kez yüksek ısıda yıkanması sağlanmalıdır.
27. Düzenli sağlık taramaları yapılmalıdır. Her gün ateş ölçümü; belirli aralıklar ile kan alımı gibi
28. Covid açısından en ufak şüphede sağlık kuruluşuna başvuru sağlanmalıdır.
29. Tarlaya gidiş gelişlerde sosyal mesafe ve hijyen sağlanmalıdır. (11)
30. Elçi, çavuş vb. aracıların hepsinin kayıtlı olması sağlanmalıdır. (11)
31. Çalışma alanlarında su ve sabun bulundurulmalı
32. İbadet edilen yerlerin temizliğine dikkat edilmeli.
KAYNAKLAR
1. Bayraç H.N., Doğan E., Türkiye’de İklim Değişikliğinin Tarım Sektörü Üzerine Etkileri Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Nisan 2016, 11(1), 23- 48
2. Baskıcı M. Evcilleştirme Tarihine Kısa Bir Bakış 1998
http://dergipark.gov.tr/ausbf/issue/3108/42976
3. Ersoy M., Özsoy M.Ş., Tarım Finansmanının Kalkınmadaki Rolü ve Önemi: Bir Model Önerisi Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi • Cilt 12, Sayı 47, Ocak 2017, ISSN 1300-0845, ss. 1-14
4. Yalçınkaya N. Ve ark. Avrupa Birligi’ne Yönelik Düzenlemeler Çerçevesinde Türk Tarım Politikaları ve Sektörün Gelecegi Üzerine Etkisi Yönetim Ve Ekonomi Yıl:2006 Cilt:13 Sayı:2
5. Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sosyal Ekonomik
6. Rosskam E. Tarımsal Çalışma Yaşamının İyileştirilmesi İçin Eğitim İhtiyacı TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi Temmuz 2001
7. Güneş F. Mevsimlik İşçilikte Kadın Emeği Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi www.turktob.org.tr ( son erişim 04.04.2018)
8. Zengin M., Mevsimlik Tarım İşçisi Ailelerin Çocuklarının Beslenme Durumlarının Değerlendirilmesi YL Tezi 2016 T.C. Harran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı
9. Öz C.S., Bulut E., ‘Düzgün İş’ Bağlamında Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma Koşullarının Değerlendirilmesine Yönelik Bir Alan Araştırması B i l g i ; 2 8 , 2 0 1 4 Ya z / 9 9 -1 2 1
10. Çelik Z ve ark. Türkiye’de Ekolojik Tarımın Ekonomik Boyutu ve İklim Değişimine Etkisi, 2017 I. Uluslararası Organik Tarım ve Biyo çeşitlilik Sempozyumu 27-29 Eylül Bayburt
11. Tarımda Mevsimlik İşçi Göçü Türkiye Durum Özeti Mevsimlik İşçi Göçü İletişim Ağı (Miga) Mayıs 2012 Frıedrich Edent Stiftung