FARKLI YÖNLERİ İLE RİSK ANALİZİ VE İŞYERİ HEKİMLERİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI VE İŞVERENLER… SİZCE EKSİK NEREDE?

Ülkemizde ne yazık ki RİSK ANALİZİ denince daha çok teknik olarak iş güvenliği akla gelmekte olup sahada da süreç bu şekilde ilerlemektedir.

Gerek çalışma yaşantımda yapmış olduğum gözlemlerden; gerekse sahayı çeşitli gruplar, medya, basın ve farklı kitle iletişim araçları ile izlemelerimden iş yeri hekimlerinin çoğunlukla risk analizi çalışmalarına katılmadığına sadece imzaladığına dair tespitlerim mevcuttur.

RİSK ANALİZİ, İş Sağlığı bilim dalının önemli bir parçasıdır.

RİSK ANALİZİ ile İSG sistemi içinde: ‘’İş sağlığı ve güvenliği alanında risk değerlendirmesi ifadesi ile çalışanın sağlığı ve iyilik hali üzerinde etkili olabilecek faktörlerin tanımlanması ve ölçüme dayalı olarak değerlendirilmesi kastedilir’’ Tehlike herkes için söz konusu olup genel bir kavram iken; risk belirli şartlarda belirli kişiler içindir (1).

‘’ Risk değerlendirmesi yapılmayan işletmelerde iş kazası ve meslek hastalıklarının yaşanmasına onay verilmiş olmaktadır.  Çünkü çalışanları bekleyen tehlikeler ve riskler bilinmiyor olacaktır. Özellikle ölümle sonuçlanan iş kazası yaşanması durumunda gerek işverenin gerekse iş güvenliği uzmanın, hapis cezasına kadar götürebilecek yaptırımlarla karşılaşılması mümkündür. Kamu ve özel tüm işyerlerini kapsamına alan 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun’u tehlikelerin ortaya çıkarılmasını ve bu tehlikelerin neden olabileceği risklere karşı derhal önlem alınmasını emretmektedir. Bunları yapabilmek, ciddi yapılmış ve yapıldıktan sonra gerçek anlamda uygulamaya konulmuş ve gerektiğinde revizyona tabi tutulmuş Risk Değerlendirmesi ile mümkün olabilecektir.’’ (2). 

Bu bağlamda RİSK ANALİZİ öncelikle yasal açıdan İş Sağlığı açısından iş yeri hekimi için bir yükümlülüktür. Yasal yükümlülüğün ötesinde Risk Analizi hekimin iş yerini daha iyi tanımasını, koruyucu önlemlerini daha iyi planlamasını sağlayacaktır.

İşyerinin İş Sağlığı ve Güvenliği ortak RİSK ANALİZ çalışması İş Sağlığı ve İş Güvenliği açısından İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı tarafından kendi bilimsel alanlarına dayalı olarak yetki/ sorumlulukları içinde yapılmalı ve ortak analiz haline getirilmelidir. Ortak analizde birbirinden bağımsız riskler ve bağımlı riskler ayrı ayrı ve düzenli bir şekilde ele alınmalıdır. İş Yeri hekiminin sorgulaması gereken  bazı  risk durumları İş Güvenliği Uzmanının sorgulaması gereken risklere bağlı olup insan sağlığı üstüne olabilecek etkileri risk açısından değerlendirilmelidir.

Örneğin İş Yeri Hekimi iklimlendirme sisteminin teknik özelliklerini, çalışması için gerekli donanımı bilmek zorunda değilken; yapılan işin niteliğine, çalışılan ortamın iklimine, çalışan kişi sayısına göre ortamın olması gereken hava sıcaklığını hesaplamak, risk analizine yazmak ve iş güvenliği uzmanı ile paylaşmak durumundadır.

Örneğin kırılgan gruplar, çalışma koşullarının uygunluğu ve grupsal risk faktörleri kesinlikle iş yeri hekimi tarafından yapılması gereken İŞ SAĞLIĞI RİSK ANALİZİ içinde yer almalıdır.

İş yerinde var olan tüm fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik, psikososyal ve tozlara bağlı risklerin insan sağlığı üstüne olası etkilerini, olması gereken bilimsel korunma önerilerinden eksik olanların tespitini yapmak iş yeri hekimi tarafından yapılması gereken İŞ SAĞLIĞI RİSK ANALİZİ içinde yer almalıdır.

29.12.2012 Tarih 28512 sayılı Resmi Gazetede yer alan İş Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında risk analiz çalışmasında öncelikli olarak yerine getirilmesi gereken şartlar belirlenmiştir.  Ancak tüm bu yönetmelik içeriği asgari şartlardır. Bu kelime bize şunu söyler: En az bunlar ve artı… 

Peki bunun artısı nedir kim karar verir?

Bunun artısı yani asgari yapılması gerekenlerin üst basamağı işyerinin özellikleri, zaman içinde değişen çalışma koşulları, teknolojik gelişmeler, evrensel ve ekonomik değişimler, sağlık anlayışındaki değişiklikler, işyerine ait, işyerinin konumuna ait, bölgeye ait, ülkeye ait, dünyaya ait meydana gelen yeni sağlık sorunları, iş sağlığı alanında oluşan yeni beklentiler olarak sıralanabilir. Unutulmamalıdır ki yeni gelişmeleri takip etmek de iş sağlığı profesyonelleri ve işverenin sorumluluğundadır.

İŞ SAĞLIĞI RİSK ANALİZİ iş ekipmanlarında, organizasyonda, ürünlerde, işyerinde değişiklik olunca; iş kazası gerçekleşince ve düzenli aralıklarla yenilenmelidir (3).

Önemli bir tavsiye olarak: Sizin işe başlamanızdan önce yapılmış ama yasal süresi dolmamış bir risk analizi mevcut ise mutlaka:

1. Okuyunuz

2. Kendiniz işyerinizi yeniden tanımaya çalışarak değerlendiriniz

3. Kendi gözlemlerinizi bilimsel sıralamayı esas alarak mevcut risk analizi ile karşılaştırınız.

4. Mevcut risk analizi yapıldıktan sonra işyerinin ana binasında, eklentilerinde, çalışma koşullarında, çalışma sisteminde çalışan profilinde bir değişiklik olup olmadığını mutlaka öğreniniz. 

5. İşyerinin üretime göre yerleşim biçimi iş yükü dengesini etkiler. Değişiklik olup olmadığı, 

(Üretim biçiminin sürekli veya kesikli olmasına göre kalifiye işçi ihtiyacı da değişmektedir (22). (İşe alımlarda bu da akılda tutulmalıdır.)  

6. Sendikal özelliklerinde değişiklik olup olmadığı

7. İlgili birimlerden bu değişiklikler ile ilgili yazılı olarak bilgi isteyiniz.

8. Analizde yapılması gereken değişiklikleri not alınız ve YAZILI olarak yönetime MUTLAKA bildiriniz.

Son söz olarak İş Yeri Hekimi İŞ SAĞLIĞI RİSK ANALİZİ yapmakla yükümlü olup; işveren bu konuda gözlemci ve hassas olmalıdır. Danışman olarak iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin işyerinde çalıştırılması işverenin sorumluluklarını azaltmaz ve yok saydırmaz. İş Güvenliği Uzmanı ise İş Yeri Hekiminin yasal ve bilimsel olarak sorumluluk / yetki taşıdığı konularda risk analizi yapmamalı bu sorumluluğu almamalıdır.

Kaynaklar:

AYAS FY; Temel İş Sağlığı Kitabı 2021 Bordobilim Yayınları / Antalya

1. Bilir N., İş Sağlığı ve Güvenliği Güneş Tıp Kitabevleri Ankara 2016
2. Akpınar T. Çakmakkaya B.Y., İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından İşverenlerin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü, Çalışma ve Toplum, 2014/1
3. Yılmaz F., Avrupa Birliği ve Türkiye’de İş Sağlığı Ve Güvenliği: Türkiye’de İş Sağlığı Ve Güvenliği Kurullarının Etkinlik Düzeyinin Ölçülmesi İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi Ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı Doktora Tezi Danışman Doç. Dr. Süleyman ÖZDEMİR  2009

 

  10.03.2025