İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BİLEŞENLERİ
İSG düzenlerinin işletilebilmesi için bileşenlerinin çok iyi bilinip tek tek ele alınıp sistematik olarak birleştirilmesi gereklidir.
Bu bileşenler bir açıdan sistemi oluşturan parçalar iken bir diğer açıdan sistemi oluşturan kişiler ve ekiptir.
SİSTEM PARÇALARI
İşyeri
İşyeri Sağlık Güvenlik Birimi
Ortak Sağlık Güvenlik Birimi
Toplum Sağlığı Merkezi
Ulusal İSG Konseyi
Sağlık Bakanlığı
Çalışma Bakanlığı
Üniversiteler
İlgili Sivil Toplum Kuruluşları
Sendikalar
Eğitim kurumu
Uluslararası kuruluşlar
Onaylı Defter
Kâtip Bilgi Sistemi
Risk analizleri
İSG Kurulları
Eğitimler
Tehlike sınıflarına göre biçimlenme
Teçhizat periyodik bakımları
Çalışan işe giriş ve periyodik muayeneleri
Ulusal ve uluslararası mevzuat
SİSTEM İNSAN BİLEŞENLERİ
İşveren: İşveren üzerine düşen yükümlülükleri ‘’işyeri organizasyonu’’ oluşturarak yerine getirip bazı hak ve yükümlülüklerini organizasyon içinde yer alan çalışanlara devredebilir
İşverene İSG’ nin önemini açıklamak için sağladığı faydaların ya da iş kazalarının yarattığı iş günü kayıplarının, itibar kaybının karşılaştırılması ve işyerine çıkabilecek maliyet analizi anlatılmalıdır
Çalışanlar 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği yasası ile İSG uygulamaları içinde daha fazla yer almıştır.
Çalışan temsilcisi: 2-50 çalışan için 1, 51-100 çalışan için 2, 101 -500 çalışan için 3, 501-1000 çalışan için 4, 1001-2000 çalışan için 5, 2001 ve üstü çalışan için 6 temsilci seçilir. İşyeri yetkili sendika temsilcisi çalışan temsilcisi olarak da görev yapar.
Destek elemanı
İSG Profesyonelleri
Kamu denetleyicileri
Sendika ve Sivil Toplum Kuruluş temsilcileri
Araştırmacılar
STK çalışanları
Eğitmenler
Sağlık kuruluşu çalışanları
Resmi kurum çalışanları
İlgili bürokratlar
Çalışanların aileleri
Çalışma hayatındaki sağlık sorunlarının tanımlanması ve çalışan sağlığının korunmasına yönelik etkinlikler iş sağlığı alanı içinde yer almaktadır
‘’ İş sağlığı bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal yönden iyilik hallerini sürdürme ve daha üst düzeylere çıkarma çalışmalarıdır.’’
İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG), çalışma ortamında yer alan etkenlerin çalışan kişiler ve çevreye olan olumsuz etkilerini inceleyen; önlemek için uygulamalar geliştiren multidisipliner bir bilim dalıdır.
Bu üç farklı tanıma bakınca karşımıza öncelikli olarak çalışan sağlığını koruma çıkmaktadır.
Sonraki adım çalışan sağlığını geliştirmektir.
‘’Sağlığı geliştirme sosyal sistemler ve onların sağlıklı çevre içinde gelişmesini teşvik etmede aracılık etme sanatı olarak tanımlanmıştır’’
Bu durumda sevgili meslektaşlarım işyeri düzenlemelerimizde sistematik gitmek zorundayız. Çalışan sağlığı için işyerimizde planlama yaparken önceliğimiz korumak ve geliştirmek olmalıdır. Korumak ve geliştirmek basamaklarında özellikle de birinci basamak hekimi olarak geniş açı ile bakmak zorundayız. Sağlığı geliştirme tanımı içinde yer alan çevrelerden en önemlisi iş çevresidir.
Geliştirmek ve korumak dediğimizde elimizde iki unsur mevcuttur: Çevre ve çalışanlar.
Peki çevre ve çalışanlar ile ilişkili değişkenler sadece çalışılan çekirdek çevre ve çalışanın çevre içindeki özellikleri midir?
Bu soruyu buraya bırakalım geliştirmek ve korumak ile devam edelim.
Geliştirmek basamağı için:
- Öncelikli olarak birey sağlığını geliştirmek için yapılabilecekler biyopsikososyal (BPS)bakış açısı ile değerlendirilmelidir.
Sağlığı geliştirme sağlıklı olmak için gereken davranışları edinme ve sürdürme ile işyerlerinde sağlığa yönelik maliyetleri azaltmak ve üretkenliği artırmak amaçlıdır. Bu programlar işle ilgili olası risklerden korunma, kaza ve yaralanmaların engellenmesi, kilo kontrolü, spor, sağlıklı beslenme vb. sağlıklı yaşam davranışlarının edinilmesi; zararlı alışkanlıkların engellenmesi, stresle baş edebilme, şiddet ile mücadele vb. farklı konuları içerebilir. Asıl olan, çalışanların sağlığı olumsuz etkileyebilecek biyolojik, fiziksel ve sosyal etkenlerin olmadığı bir ortam içinde olumlu sağlık davranışı edinmelerini sağlamaktır.
- İş sağlığı ve güvenliği
- İşyerinin düzenlenmesi
- Kişisel gelişim ve öğrenme
- Liderlik, iletişim, ekip oluşturma
- Meslek dışı faktörler
- Gelişmiş sağlık hizmeti
- Kültürel farklılıklara saygı
- Sağlıklı yaşam tarzı bileşenlerine sahiptir
Sağlığı geliştiren işyerleri dendiğinde artık sadece iş yeri koşulları ya da ergonomi düşünülmemelidir. Artık çalışan da gerek kararlara katılımı gerekse bireysel değişkenlerin sağlığa olan etkileri nedeniyle iş sağlığı sistemlerine yeni bir bakış açısı ile dahil edilmelidir. Yasal mevzuat İSG profesyonellerinin yeni gelişmeleri, teknolojiyi izlemesini öngörmüştür. İzlenmesi gereken sadece teknolojik gelişmeler değildir. Sosyal ve beşeri bilimlerdeki yeni bakış açıları, değişik görüşler de sağlık sistemine halk sağlığı sistemine ve iş sağlığı alanına uyarlanmalıdır.
Çalışanı korumak için çalışanın, çalışanların ve işyerinin özellikleri bilinmek zorundadır:
Diğer bir deyiş ile işyerini tanımak. İş sağlığında yer alan bilimsel adı ile RİSK ANALİZİ, RİSK DEĞERLENDİRMESİ yapılmak zorundadır.
KAYNAKLAR
TEMEL İŞ SAĞLIĞI / AYAS/ BORDO BİLİM YAYINLARI kitabından alıntı yapılmıştır.
Yazı kaynak gösterilerek kullanılabilir
4. Güler Ç., Akın l., Halk Sağlığı Temel Bilgiler Hacettepe Yayınları 3. Baskı 2015
14. Özer H.D., İşverenlerin İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Oluşturma Yükümlülüğü EBYÜHFD, C. XXII, S. 3–4 (2018)
15. Yardım M.S., Demir T., İş Sağlığı Ve Güvenliği Meslek Hastalıkları Editörler Yıldız A.N., Sandal A., Hacettepe 2020 S: 637- 653
16. Bilir N., Yıldız A.N., İş Sağlığı ve Güvenliği Hacettepe Üniversitesi yayınları 2013 2. baskı
17. Özvarış Ş.B., Sağlığı Geliştirme ve Sağlık Eğitimi Hacettepe Üniversitesi Yayınları 2016 2. Baskı
