SİNİR HÜCRESİ; NÖRON

NÖRON SİNİR HÜCRESİ

Ekşi sözlükte Shigley demiş ki: Nöron sinir hücresinin süslü adıdır. Ne güzel demiş.

Ama bu süslü hücre tarifinden vazgeçerek biz yine de nöron diyerek anlaşalım.

Nöron sinir sisteminin temel birimi sayılabilecek hücreye verilen isim. Sinir hücresidir. Bir hücre olmakla beraber; nöronları diğer hücrelerden ayıran özellikler vardır:

-Nöron hücresi üretimi doğumdan kısa bir süre sonra biter. Bu nedenle beynimizin bazı bölümlerinde yaş ilerledikçe nöron sayısı azalır çünkü ölenlerin nöronların yerine yenisi üretilemez.

-Nöronlar diğer hücrelere bilgi göndermek için geliştirilmiş bir membrana (zara) sahiptirler.

Nöronların yapısına daha ayrıntılı bakarsak:

Nöron 3 bölümden oluşur: Hücre gövdesi, akson ve dentritler. Akson ve dentritler nöronun çıkıntılarıdır. Akson tek efferent (merkezden çevreye ileti taşır) ; dendritler afferent (çevreden merkeze ileti taşır) çıkıntılardır. Dendritler diğer nöronların aksonları ya da reseptör (almaç) hücrelerle bağlantı kurarlar. Aksonlar ise diğer nöronlarla ya da kaslar ve bezler ile bağlantıyı sağlar. Sinirler akson gruplarından meydana gelir.

Nöronlar üstlendikleri görev gereği dendrit sayıları ve akson uzunlukları açısından değişiklikler gösterir.

Sinir hücresinin uzantısı olan akson oluşan sinyalleri diğer hücrelere iletir. Sinir hücresinin gövdesinden çıkan dentritler birden fazla olabilir ve gelen uyarıları almakla görevlidirler. Nöronlara ait olan dentritler aksonlar ile bağlantıda olmak zorundalar.

İşte sinaps dediğimiz bu bağlantılar sayesinde beyinde oluşan bir sinyal çok kısa sürede istenilen noktaya ulaşabiliyor. Kısa sürede ulaşıyor çünkü nöronlardan çıkan bir ileti akson tarafından saniyede 100 m. Hızla diğerlerine ulaştırılıyor.

Sinapsların çalışma şekline bakarsak:

Uyarı elektriksel iletim halinde akson ucuna gelir ve buradan sinaptik boşluk aracılığı ile diğer nöronun dentritine iletilir. Elektriksel uyarının sinaptik boşluğu geçmesi için nörotransmitter dediğimiz kimyasal maddeler görevi üstlenir. Bu kimyasal maddeler akson tarafından salınarak bilginin hedef nörona iletilmesini sağlarlar.

Nörotransmitter adı verilen bu kimyasal maddeler gündelik hayatımızda gerçekleşen fonksiyonların önemli bir parçasıdır. Bu maddelerin tam sayısı bilinmemekle beraber vücudumuzda 100 den fazla nörotransmitter tespit edilmiştir. Örneğin, zaman zaman gündelik konuşmalarda geçen endorfin, asetilkolin, dopamin birer nörotransmitter maddedir.

Sinapslar 3 bölümden oluşur:

Nörotransmitterleri içeren presinaptik boşluk

İki sinir hücresi arasındaki sinaptik aralık

Reseptörleri içeren postsinaptik sonlanma

Nöronları ve iletimleri özetlersek:

Nöron sinir hücresinin diğer adıdır.

Üç bölümden oluşur: Gövde ve çıkıntıları olan akson ve dentritler.

Her nöronda bir akson, bir veya daha fazla dendrit vardır.

Aksonlar bilgiyi verir, dendritler alır.

Bu alışveriş sinaptik aralıkta olur.

Sinaptik aralık akson ile dendrit arasındadır.

Aralığı geçemeyen iletileri nörotransmitterler devralır ve dendritlere iletir.