ÇALIŞANLAR SADECE SU TÜKETİRSE OLMAZ, İÇECEK HİDRASYON İNDEKSİ, ÇOK SU DEĞİL YETERİNCE SU, İŞ KAZALARINDA AKLA GELMEYECEK KÖK NEDEN OLASILIĞI
Çalışma yaşamında içme suyu ve sıvı tüketim yetersizliği genellikle RİSK ANALİZLERİNDE yer almayan ancak özellikle sıcakta çalışanlar için oldukça önemli bir sorundur. Bu sorunun diğer ucunda ise fazla su tüketimi yer almaktadır. Çünkü özellikle sıcak ortamda çalışmakta olan bireylerde terleme ile elektrolit kaybı da oluşmaktadır. Elektrolit kaybı olan çalışan sıvı olarak sadece su tüketirse vücut sıvı elektrolit dengesi bozulacağından ilk belirti olarak iş kazaları açısından önemli bir risk olan yorgunluk meydana gelecektir. Doktora tezim için yapmış bulunduğum araştırmanın analizleri ile bu ilişki istatistiksel olarak ispatlanmıştır (1).
Özellikle son yıllarda topluma pompalanan çok su daha çok su içilmesi gerektiğine dair bilimsel olduğu iddia edilen popülist yaklaşımların da güvenilir ve gerçek olmadığı yapmış bulunduğum geniş literatür araştırması ve tezimin istatistiksel analiz sonuçları ile doğrulanmıştır.
Son yıllarda içme suyu dışında tüketilen bazı sıvıların dehidrasyonu önlemede etkili olabileceğini, bu etkinin oranının “İçecek Hidrasyon İndeksi” ile belirlendiğine ilişkin çalışmalar yürütülmektedir (1). İçecek Hidrasyon İndeksi (İHİ) alınan sıvıların vücutta su tutma ve su dengesine katkılarının su ile karşılaştırılması sonucu belirlenmektedir (2). Maughan ve ark. (3) tarafından 2016 yılında içecek hidrasyon indeksinin önemini vurgulayan bir çalışma yayınlamıştır. Bu çalışmada su için İHİ değerini “1” olarak alınıp diğer sıvıların suya göre derecelendirmesi yapılmıştır (3). İçme suyu tüketiminin yanı sıra farklı içecekler de -tüm koşullarda olmasa da- sıvı ihtiyacını giderebilir. Günümüzde halen çeşit olarak az sayıda sıvının İHİ puanları incelenmiştir (2). İHİ öhidrate durumdaki kişilerde çeşitli sıvıların hidrasyon ihtiyacını giderme etkisini değerlendirmek için faydalı bulunmaktadır (4). Su dengesinin uzun süre korunmasının önemli olduğu çalışanlarda ve sıvı erişiminde sorun olan bireylerde dehidrasyon riskine karşı İHİ’ne bağlı olarak sıvı tüketilmesinin yarar sağlayacağı belirtilmektedir. Şen ve Aktaç, İHİ’ni etkileyen değişkenlerin araştırılmasını ve ülkelerin kendine has içeceklerinin İHİ oranlarının tespiti için daha fazla çalışma yapmaları gerektiğini vurgulamışlardır (2).
Yapılmış olan çalışmalarda sütün İHİ değerinin 1,50 olduğu yani sudan fazla olduğu gözlenmiştir. Bu sonuç bize bebeklerin ilk 6 aylık döneminde niçin su tüketimine ihtiyaç duymadığını açıklamaktadır.
Ayrıca oruç tutanların sahurda 1 ya da 2 bardak süt tüketmeleri enerji ve tokluk açısından olduğu kadar sıvı ihtiyacının giderilmesi ve susuzluk hissetmeyi engellemesi açısından da önemlidir. Hekim olarak bir diğer tavsiyem ise hem aktif C vitamini alımı hem de elektrolit katkısı için su, soda limon üçlüsüdür. Ancak soda tüketiminde kan basıncı değerlerinin bilinmesi, limon tüketiminde ise sindirim sistemi duyarlılığı ve alerji riskinin olmaması gereklidir.
Tüm bu bilgilerin ışığında çalışma yaşamı ve gündelik hayat için kişiye özel yaklaşımın kaçınılmaz olduğu kabul edilmelidir. Bunun bir diğer bizi ulaştırdığı nokta ise kopyala yapıştır SAĞLIK ve İŞ SAĞLIĞI önerilerinin faydadan çok zarar verebileceğidir. Özellikle sağlık eğitimi almamış kişilerin sağlık önerileri kesinlikle tavsiye olarak kabul edilmemelidir. Sağlık eğitimi almış kişilerin dahi sadece kendi alanları içinde kalacak şekilde bilgilendirme yapmaları etik, bilimsel ve önemli bir sorumluluktur.
Zararı olmadığı hatta faydalı olduğu kabul edilen içme suyu tüketiminin gereğinden fazla olması bile İŞ KAZALARINDA HİÇ AKLA GELMEYEN BİR KÖK NEDEN BİLE OLABİLİR.
Özetle herkes işini yapacak...
1. Ayas FY., 2025, Bir Otomotiv Sektörü İşyerinde İskelet Birimi İmalatı Çalışanlarının İçme Suyu Tüketim Özellikleri İle Yorgunluk İlişkisinin İncelenmesi Doktora Tezi; Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enst. İş Sağlığı Programı
2. Şen N, Aktaç Ş. İçecek Hidrasyon İndeksi Kavramı ve Etkileyen Faktörler. Türkiye Klinikleri Journal of Health Sciences. 2021; 6(1) 148-154
3. Maughan RJ, Watson P, Cordery PA, Walsh NP, Oliver SJ, Dolci A ve ark. A randomized trial to assess the potential of different beverages to affect hydration status: development of a beverage hydration index. The American Journal of Clinical Nutrition. 2016;103(3):717-723.
4. Sollanek K J, Tsurumoto M, Vidyasagar S , Kenefick RW, Cheuvront SN. Neither body mass nor sex influences beverage hydration index outcomes during randomized trial when comparing 3 commercial beverages. The American journal of clinical nutrition, 2018;107(4), 544-549.